Cây dành dành hỗ trợ chữa vàng da vàng mắt sốt bí tiểu tiện
Tên gọi khác: sơn chi tử, chi tử
Tên khoa học: Gardenia jasminoides Ellis
Thuộc họ: cà phê Rubiaceae
Cây dành dành cho ta vị thuốc gọi là chi tử. Chi tử là quả dành dành chín phơi hay sấy khô
Chi là chén đựng rượu, tử là quả hay hạt, vì quả dành dành giống cái chén uống rượu ngày xưa
Gardenia là tên nhà y học kiêm bác học, Florida là nhiều hoa
I…Mô tả cây dành dành
Dành dành là một loại cây nhỏ, cao chừng 1-2m thường xanh tốt quanh năm, thân thẳng nhẵn. Lá mọc đối, có lá kèm to, mặt trên màu sẫm bóng. Hoa mọc đơn độc, cánh hoa màu trắng, không cuống, có mùi thơm. Nở vào mùa hè. Qủa hình chén với 6-9 góc, có 2-5 ngăn, khi chín có màu vàng đỏ, chứa nhiều hạt, mùi thơm vị đắng.
II…Phân bố thu hái và chế biến
Dành dành mọc hoang và được trồng nhiều tại vùng ở miền bắc nước ta. Tại miền núi, dành dành tường thấy mọc hoang ở ven suối. Tại đồng bằng, nhân dân thường trồng làm cảnh và lấy quả làm thuốc hay để nhuộm bánh trái thành màu vàng. Dành dành còn thấy mọc ở Triều Tiên, Trung Quốc, Nhật Bản
Vào tháng 8-11, quả chín hái về ngắt bỏ cuống, để trong 5 phút rồi phơi hay sấy khô quả dành dành rất hút ẩm cho nên thường xuyên kiểm tra thấy ẩm phải phơi hay sấy khô lại tránh ẩm mốc
Khi dùng có thể dùng sống có thể sao cho hơi sẫm màu hoặc có thể sao cháy đen nhưng chưa thành tro, trong đông y cho rằng để sống có tác dụng thanh nhiệt, sao vàng để tả hỏa, sao đen để cầm máu
III…Thành phần hóa học trong dành dành
Trong dành dành có một glucozit màu vàng gọi là gacdenin. Khi thủy phân, cho phần không đường gọi là gacdenidin tương tự với chất croxetin hoạt chất của vị hoa hồng ngoài ra còn có tanin, tinh dầu, chất pectin
IV…Tác dụng dược lý dành dành
Đối với lượng sắc tố mật. năm 1951 lý hoa thần báo cáo, nếu buộc chặt ống mật của thỏ rồi cho thỏ uống cao nước dành dành, thì lượng sắc tố mật trong máu sẽ giảm xuống. Lượng cao dành dành càng tăng thì lượng sắc tố mật trong máu càng giảm nhiều.
Nếu cho uống dành dành liên tục với liều cao vừa đúng rồi mới thắt chặt ống mật thì sẽ thấy kết quả rõ rệt hơn
Cao rượn dành dành cũng cho kết quả tương tự nhưng so với cao nước thì hơi kém hơn
Đối với lượng phân tiết nước mật của thỏ, cao nước dành dành cũng có tác dụng như cao rượu
Năm 1954 một tác giả Nhật Bản nghiên cứu tác dụng muối natri trong dành dành trên chuột bạch và thỏ đã chứng minh những chất có tác dụng làm tăng lượng mật phân tiết và ức chế sắc tố mật xuất hiện trong máu.
V…Công dụng tác dụng và liều dùng dành dành
dành dành là một vị thuốc được dùng từ lâu trong đông y. Theo các tài liệu cổ quả dành dành có vị đắng tính hàn, vào 3 kinh tâm, tam tiêu có tác dụng làm thanh nhiệt, tả hỏa, lợi tiểu, cầm máu, dùng trong bệnh sốt, người bồn chồn, khó ngủ, miệng khát, họng đau, mắt đỏ, da vàng, tiểu tiện khó khăn, thổ huyết, máu cam, lỵ ra máu tiểu tiện ra máu.
Ngày dùng 6-12g dưới dạng sắc thuốc còn dùng làm thuốc đắp lên những nơi sưng đau do đòn, bị tổn thương, giã nát, thêm nước rồi đắp lên nơi sưng đau.
Lá dành dành được nhân dân ta hay dùng giã nát đắp lên mắt đỏ đau
Màu vàng của dành dành không độc, nhân dân ta vẫn dùng nhuộm thức ăn như bánh xu xê, thạch
VI…Đơn thuốc dân gian có vị dành dành
Xi rô nhân trần: nhân trần 24g, chi tử 12g, nước 600ml sắc còn 100ml, thêm đường vào cho đủ thành xi rô. Chia 3 lần uống trong ngày hỗ trợ chữa vàng da, vàng mắt viêm gan
Chi tử hoàng nghiệt bì thang (đơn thuốc kinh nghiệm của Trương Trọng Cảnh): chi tử 5g, hoàng nghiệt 5g, cam thảo 2g, nước 600ml đun sôi trong nửa giờ chia 2 đến 3 lần uống trong ngày hỗ trợ chữa người bị vàng da vàng mắt, sốt, tâm phiền muộn
Hỗ trợ chữa bỏng do nước: chi tử đốt thành than hòa với lòng trắng trứng gà bôi lên nơi bỏng
Hỗ trợ chữa con sốt nóng điên cuồng ăn không được: chi tử 7 quả, đậu sị 20g, thêm 400ml nước sắc còn 200ml, chia 3-4 lần uống trong ngày
Đổ máu cam: chi tử đốt ra than, thổi vào mũi
Xem thêm: tác dụng vọng cách hỗ trợ chữa lỵ tiêu hóa tốt
*Lưu ý: Hiệu quả của sản phẩm còn tùy thuộc vào cơ địa mỗi người*
Thông tin liên hệ:
CÔNG TY TNHH SX & TM DƯỢC LIỆU HÒA BÌNH
Địa chỉ: Thôn Om Làng – xã Cao Dương – huyện Lương Sơn – tỉnh Hòa Bình
Hotline: 0976 836 586
Email: congtyduoclieuhoabinh@gmail.com