Ngô thù du ăn uống không tiêu, nôn mửa, đau bụng
Còn gọi là thù du, ngô vu.
Tên khoa học Evodia rutaecarpa (Juss) Benth.
Thuộc họ Cam Rutaceae.
Ngô thù du (Fructus Evodiae) là quả chín phơi khô của cây thù du. Thù du ở nhiều nơi đều có, nhưng chỉ có loại thù dụ ở đất Ngô là tốt hơn cả, do đó có tên ngô thù du.
Mô tả cây ngô thù du
Ngô thù du là một cây nhỏ cao chừng 2,5-5m. Cành màu nâu hay tím nâu, khi còn non có mang lông mềm dài, khi già lông rụng đi, trên mặt cành có nhiểu bì không. Lá mọc đối, kép lông chim, rìa lẻ. Cả cuống và lá dài độ 15-35cm, 2 đến 5 đôi lá chét, có cuống ngắn. Trên lá và cuống lá chét có mang lông tiêm. Lá chét dài 5-15cm, rộng 2,5-5cm, đầu lá chét nhọn dài, mép nguyên, hai mặt đều có lông màu nâu mịn, mặt dưới nhiều hơn, Soi ken ánh sáng sẽ thấy những điểm tinh dầu. Hoa đơn tính, đực cái khác gốc.
Đa số những hoa nhỏ tụ thành tấn hay đặc biệt thành chùm. Cuống hoa trông to thô, có nhiều lông màu nâu mềm. Hoa màu vàng trắng. Hoa cái lớn hơn hoa đực. Quả hình cầu dẹt, dài 3mm, đường kính 6mm, thường gồm 5 lá noãn. Khi chưa chín có màu xanh, khi chín có màu tím đỏ, trên mặt có những điểm tinh dầu, mỗi ô quả có một hạt hình trứng dài 5-6mm, đường kính 4mm màu đen bóng. Mùa hoa tháng 6-8. Mùa quả tháng 9-10.
Phân bố, thu hái và chế biến cây ngô thù du
Trước đây chưa thấy ở Việt Nam. Năm 1963, cửa hàng dược phẩm Phó Bảng (Hà Giang) đã phát hiện tại vùng đó nhân dân có dùng nó với tên xà lạp hay ngô thù để hỗ trợ trị nóng sốt, đau bụng. Triển vọng có thể thu mua được nhiều. Theo địa lý phân bố cây này tại Trung Quốc, ta thấy có nhiều tại Quảng Đông, Quảng Tây, Vân Nam là những tỉnh giáp giới ta. Do đó có thể tìm thêm tại các tỉnh Cao Bằng, Lạng Sơn vv…
Vào tháng 9-10 quả còn đang màu xanh hay hơi vàng xanh, chưa tách ra thì hái lay, đem phơi nắng cho tới khô. Nếu gặp trời âm u thì có thể đem sấy cho khô.
Tác dụng dược lý cây ngô thù du
Ngô thù du có những tác dụng dược lý sau dây:
1.. Chống nôn: Uống ngô thù du vào có tác dụng chống nôn mửa. Nếu dùng phối hợp với gừng thì tác dụng lại càng mạnh hơn. (Nhật Bản dược lý học tạp chí, 49 (3): 73, 1953).
Còn có tác dụng giúp sự tiêu hoá, bổ dạ dày.
2.. Co bóp tử cung: Theo báo cáo của Tăng Quảng . Phương (Trung Hoa y học tạp chí, 22 (6): 397-413, – 1936), rutamin có tác dụng co bóp tử cung.
3.. Năm 1948 (Trung Hoa y học tạp chí, 34: 435), Ngo Van Thuy có thí nghiệm tác dụng của 20 vị trung được đối với giun lợn, giun đất và địa thấy trong ống nghiệm, ngô thù du có tác dụng diệt giun rõ rệt, tuy nhiên tác giả cũng cho rằng thí nghiệm đối với giun đất và địa thì chưa thể tin được
4.. Tác dụng chống khuẩn: Năm 1952 (Trung hoa y học tạp chí, 38 (4): 315-318) Trịnh Vũ Phi có báo cáo thấy ngó thù du có tác dụng ức chế sinh trưởng một loại vi khuẩn ngoài da.
Công dụng và liều dùng cây ngô thù du
Trong đông y coi ngo thù du là một vị thuốc cay, đắng, tính ôn, hơi có độc, vào 4 kinh can, thận, tỳ và vị, dùng trong những trường hợp ăn uống không tiêu, nôn mửa, đau bụng, đi ỉa, cước khí đau đầu.
Còn dùng trong những trường hợp mình tê đau, lưng chân mềm yếu, cảm lạnh, đau răng, lở ngứa.
Ngày dùng 1-3g dưới dạng bột hoặc 4-6g dưới dạng thuốc sắc, chia 3-4 lần uống trong ngày. Sách cổ nói: Phàm không phải hàn thấp không dùng được.
Đơn thuốc có ngỏ thù du (Dùng trong nhân dân)
1.. Đơn thuốc hỗ trợ chữa nôn mửa, không ta:
Ngô thù du 5g, can khương 2g, nước 300ml, sắc còn 100ml, chia 3 lần uống trong ngày.
2.. Đơn thuốc giúp sự tiêu hóa:
Ngô thì dụ 2g, mộc hương 2g, hoàng liên Ig. Tất cả tán thành bột, trộn đều. Chia 3 lần uống trong ngày.
3.. Hạ bộ chảy nước ngứa ngáy: Ngô thù du không kể liều lượng, sắc nước mà rửa.
4.. Hỗ trợ Chữa nhức răng:
Ngô thù du ngâm rượu, ngậm vào một lúc lâu rồi nhỏ đi.
Xem thêm: Công dụng cây ưng bất bạc là gì?
Nguồn: giáo sư tiến sĩ: Đỗ Tất Lợi
*Lưu ý: Hiệu quả của sản phẩm còn tùy thuộc vào cơ địa mỗi người*
Thông tin liên hệ:
CÔNG TY TNHH SX & TM DƯỢC LIỆU HÒA BÌNH
Địa chỉ: Thôn Om Làng – xã Cao Dương – huyện Lương Sơn – tỉnh Hòa Bình
Hotline: 0976 836 586
Email: congtyduoclieuhoabinh@gmail.com