Nga truật hành khí, phá huyết, tiêu tích hoá thực
Còn gọi là ngải tím, tam nại, bồng truật, nghệ đen
Tên khoa học Curcuma zedoaria. Rosc. (Curcuma zerumbet Roxb).
Thuộc họ gừng Zingiberaceae.
Nga truật (Rhizma Zedoariae) là thân rễ phơi khô của cây ngải tím Curcuma zedoaria Rosc.
Mô tả cây nga truật
Ngải tím là một loại cỏ cao chừng 1-1,5m, có thân rể hình nón, có khía chạy dọc, củ toả ra theo hình chân vịt, cây mẫm và chắc. Vỏ củ màu vàng nhạt, ngoài những củ chính ra, còn có những củ phụ, có cuống hình trứng hay hình quả lê, màu trắng. Lá có e ôm vào thân cây ở phía dưới, dài 30-60cm, rộng 7-8cm dọc theo gân chính giữa có những đốm màu đỏ, cuống lá ngắn hay hầu như không cố. Cụm hoa mọc ngang, dài 15-20cm, thường xuất hiện trước khi ra lá, bao gồm một cuống dài 15-20cm. Lá bắc phía dưới hình trứng hay hình mác tù, màu Xanh lục nhạt, mép đỏ, lá bắc phía trên màu vàng nhạt, đầu lá màu đỏ, không mang hoa. Hoa màu vàng. Đài có thùy hình mác tù, dài 15mm, thuỷ giữa nhon, cánh môi hẹp ở phía dưới, hơi mở rộng phía trên.
Phân bố, thu hái và chế biến cây nga truật
Cây ngải tím mọc hoang và được trồng ở Việt Nam để làm thuốc. Còn mọc ở Trung Quốc (Phúc Kiến, Quảng Đông, Quảng Tây, Hải Nam, Đài Loan, Vân Nam tức là những vùng gần Việt Nam), Xrilanca và những nước nhiệt đới khác.
Trồng bằng thân rễ. Thu hoạch vào mùa đông. Khi thu hái, cắt bỏ rễ con, đổ chín rồi phơi khô. Có khi thái mỏng rồi mới phơi khô, lại có khi trước lúc thái mỏng, đem củ ngâm dấm (600g nga truật ngâm trong 160g dấm, 160g nước), đun cho đến cận, đem ra thái mỏng, rồi phơi khô.
Thành phần hoá học cây nga truật
Trong nga truật có chừng 1-1,5% tinh dầu; 3,5% chất nhựa và chất nhầy. Trong tinh dầu thành phần chủ yếu gồm có 48% secquitecpen; 35% zingiberen; 9,65 xineol và một chất có tính thể. Tinh dầu có màu vàng xanh nhạt, sánh, tỷ trọng 0,982 mùi vị gần như mùi long não.
Công dụng và liều dùng cây nga truật
Nga truật là một vị thuốc được dùng cả trong đông y và tây y. Theo tài liệu cổ nga truật vị đắng cay, tính ôn, vào can kinh. Có tác dụng hành khí, phá huyết, tiêu tích hoá thực. Hỗ trợ chữa ngực bụng đau, ăn uống không tiêu. Nga truật giúp sự tiêu hoá, hỗ trợ chữa đau bụng, kích thích, bổ.
Còn có tác dụng hỗ trợ chữa ho, kinh nguyệt bế không đều. Ngày dùng 3-6g dưới dạng thuốc sắc, thuốc bột hay thuốc viên.
Đơn thuốc có nga truật
Tây y dùng nga truật trong đơn thuốc bổ Elixir de longue vie (rượu thuốc bổ giúp sống lâu) gồm các vị thuốc sau đây: Lô hội 25g, long đờm thảo 5g, đại hoàng 2,5g, nga truật 2,5g, phan hồng hoa (Crocus sativus) 2,5g, Polyporus oficinalis 2,5g. Các vị trên thái nhỏ ngâm trong 2.000ml cồn 60°, trong vòng 10 ngày. Lọc lấy rượu mà uống. Ngày uống từ 2-5ml rượu này, nếu uống nhiều quá sẽ có tác dụng nhuận tràng. Đơn thuốc đông y chữa trẻ con bú sữa bị nôn ra: Nga truật 4g, muối ăn 3 hạt (rất ít), sắc với sữa cho sôi chừng 5 phút, thêm một ít ngưu hoàng (rất ít, không có cũng có thể được), hoà tan cho trẻ sơ sinh uống. Chú ý nếu cho ngưu hoàng chỉ dùng rất ít (bằng hạt gạo).
Xem thêm: Công dụng cây ưng bất bạc là gì?
Nguồn: giáo sư tiến sĩ: Đỗ Tất Lợi
*Lưu ý: Hiệu quả của sản phẩm còn tùy thuộc vào cơ địa mỗi người*
Thông tin liên hệ:
CÔNG TY TNHH SX & TM DƯỢC LIỆU HÒA BÌNH
Địa chỉ: Thôn Om Làng – xã Cao Dương – huyện Lương Sơn – tỉnh Hòa Bình
Hotline: 0976 836 586
Email: congtyduoclieuhoabinh@gmail.com