Đạm trúc diệp lợi tiểu tiện, thanh tâm hoả
Còn gọi là trúc diệp, toái cốt tử, trúc diệp mạch đông, mể thân thảo, sơn kê mễ.
Tên khoa học Lophatherum gracile Brongn. (Acroelytrum japonicum Steud.). Thuộc họ Lúa Poaceae (Gramineae).
Đạm trúc diệp (Herba Lophatheri) là toàn cây đạm trúc diệp phơi hay sấy khô.
Mô tả cây đạm trúc diệp
Đạm trúc diệp là một loại cỏ sống lâu năm, có rẻ phình thành củ, nhiều nhánh, cứng. Thân cao 0,6-1,5m, mọc thẳng đứng, đốt dài. Lá mềm, hình mác dài nhọn, dài 10-15cm, rộng 2-3cm, những lá phía trên lơ thơ ở mặt trên có ít lông, mặt dưới nhắn, cuống lá gây tiếp liền với be dài, ôm lấy than. Hoa mọc thành chuỳ thưa, dài 15-45cm, bông nhỏ dài 7-12mm. Quy định hình thoi dài chừng 4mm, nằm tự do trong mày nhỏ.
Phân bố, thu hái và chế biến cây đạm trúc diệp
Loài này có nhiều dạng, mọc hoang ở khắp nơi trong nước ta, nhiều nhất là ở những nơi rừng thưa hay đồi cỏ, còn mọc ở Trung Quốc, Nhật Bản, Malaixia.
Vào tháng 5-6 cuối mùa hoa, người ta hái toàn cây mang về, cắt bỏ rễ con, bó thành từng bó nhỏ phơi hay sấy khô. Vị thuốc nhiều khi còn có cả rễ con và đôi khi cả cụm hoa.
Thành phần hoá học cây đạm trúc diệp
Chưa thấy có tài liệu nghiên cứu.
Tác dụng dược lý cây đạm trúc diệp
Năm 1937, hai tác giả là Hutchins và Swith đã dùng nhũ dịch 15% men tiêm dưới da gây sốt cho chuột bạch, rồi thí nghiệm tác dụng giảm sốt của 17 thứ thuốc khác nhau đã đi đến kết luận là cho vào dạ dày cao nước đạm trúc diệp với liều 1-2 trên 1kg thể trọng có tác dụng giảm sốt, nhưng thuốc chế bằng rượu không có tác dụng giảm sốt, vậy chất hỗ trợ chữa sốt tan trong nước.
Năm 1956, Chu Hàng Bích và một số tác giả khác (Trung Quốc sinh lý khoa học hội, 1956) dùng dung dịch trực trùng coli tiêm dưới da gây Sốt cho mèo và thỏ rồi thí nghiệm tác dụng hỗ trợ chữa sốt của đạm trúc diệp thì thấy với liều 2g trên 1kg thể trọng, đạm trúc diệp có tác dụng hỗ trợ chữa sốt ngang với liều 33mg phenaxetin cho 1kg thể trọng. Ngoài ra lại còn có tác dụng lợi tiểu và tăng lượng đường trong máu.
Đối với chuột nhắt, liều độc LD50 là 0,645g trên 10g thể trọng.
Công dụng và liều dùng cây đạm trúc diệp
Theo tài liệu cổ đạm trúc diệp có vị ngọt, nhạt, tính hàn, vào 2 kinh tâm và tiểu trường. Có tác dụng lợi tiểu tiện, thanh tâm hoả, trừ phiên nhiệt. Dùng hỗ trợ chữa tâm phiến, tiểu tiện đỏ, tiểu tiện khó khăn.
Hiện nay, đạm trúc diệp được dùng trong nhân dẫn làm thuốc hỗ trợ chữa sốt, thông tiểu. Phụ nữ có thai không được dùng (theo kinh nghiệm).
Liều dùng hàng ngày là 8-10g dưới dạng thuốc sắc, thường phối hợp với nhiều vị thuốc khác.
Đơn thuốc có đạm trúc diệp
Hỗ trợ Chữa viêm niệu đạo, tiểu tiện đau buốt: Đạm trúc diệp 15g, thông thảo 5g, sinh cam thảo 3g, qua lâu căn 10g, hoàng bá 5g, nước 600ml, sắc còn 200ml, uống 3 lần trong ngày.
Chú thích:
Tên đạm trúc diệp đôi khi còn dùng để chỉ là mot loai tre Phyllostachys nigra Munre var. henonis (Mitford) Stapf ex Rendle. Người ta dùng hỗ trợ chữa sốt, khát nước, thổ huyết, cảm cúm.
Tại Trung Quốc (Triết Giang. Giang Tô và một số tỉnh khác) người ta còn dùng một loài thài lài Commelina communis L. thuộc họ Tài lài (Commelinaceae) với tên đạm trúc diệp.
Cây này ở ta gọi là thài lài trắng, hay cỏ lài trắng-rau trai ăn, cỏ chân vịt, tên Trung Quốc là áp chích thảo, trúc diệp thái, nhi hoàn thảo.
Thài lài trắng là một loài cỏ cao 25-50cm, hơi có lông hay nhiều lông. Thân chia nhánh, ở những đốt có thể mọc rễ. Lá thuôn dài hay hình mác phía dưới có be, dài 2-10cm, rộng 1-2cm, không có cuống. Hoa màu xanh lơ, mọc thành xim không cuống. Quả nang thường được bao hoa bao bọc, dài 5-6mm, rộng 4-6mm giữa thắt nhỏ lại. Thường mọc hoang ở những bãi ruộng ẩm ướt.
Phân tích cây này ở Việt Nam, Aufray mới thấy có chất có nitơ 7,8%, chất không có nitơ 59,75%, chất béo 0,90%, xenluloza 20,15%, tro 12,80%. Có tác giả tìm thấy trong cỏ này một glucozit gọi là delphin và chất awobanin. Theo Diệp Quyết Tuyển thì trong cây có chất nhầy và tinh bột.
Nhân dân ta và Trung Quốc nhiều nơi dùng hỗ trợ chữa sốt, khát nước, lợi tiểu tiện, giải độc, ly, bệnh về tim, rắn, rết, bọ cạp cắn đau buốt, dùng ngoài giã đắp lên những nơi đầu gối, khớp xương sưng đau.
Uống trong: Ngày uống 8-15g dưới dạng thuốc, sắc. Dùng ngoài lấy cây tươi giã đắp.
Đơn thuốc có cáy thài lài trắng
Hỗ trợ Chữa phù thũng do tim (theo Diệp Quyết Tuyển):
Thài lài trắng 15g, xích tiểu đậu (đậu đỏ) 50g, nước 300ml, sắc còn 100ml chia 3 lần uống trong ngày.
Nguồn: giáo sư tiến sĩ: Đỗ Tất Lợi
Xem thêm: Rau kinh giới (giả tô) hỗ trợ chữa ngoại cảm phát sốt
*Lưu ý: Hiệu quả của sản phẩm còn tùy thuộc vào cơ địa mỗi người*
Thông tin liên hệ:
CÔNG TY TNHH SX & TM DƯỢC LIỆU HÒA BÌNH
Địa chỉ: Thôn Om Làng – xã Cao Dương – huyện Lương Sơn – tỉnh Hòa Bình
Hotline: 0976 836 586
Email: congtyduoclieuhoabinh@gmail.com