Cây thăng ma cách dùng và lưu ý

Cây thăng ma cách dùng và lưu ý

Thăng ma là một vị thuốc thường dùng trong đông y. Ngọn và lá hơi giống cây gai (ma), lại có tính làm bốc lên trên (thẳng) do đó có tên. Trên thị trường, vị thằng ma do nhiều cây khác nhau cung cấp. Chủ yếu là những cây thuộc họ Mao lương (Ranunculaceae), những vùng Quảng Đông, Quảng Tây giáp nước ta người ta dùng rể một cây thuộc họ Cúc với tên thằng ma. Cần chú ý để tránh nhầm lẫn.

Những vị thăng ma thường gặp là:

1.. Thiên tháng mu-(Rhizoma Cimirifugae heracleifoliae-là thân rễ khô của cây đại tâm điệp thăng ma (Cimirifuga Heracleifolia Komar.), thuộc họ Mao lương (Ranunculaceae).

2.. Bắc thăng ma-(Rhizoma Cimicifugae dauricae)-là thân rễ khô của cây bắc thắng ma

hay đông bắc thăng ma-(Cimicifuga dahurica Maxim.) thuộc họ Mao lương (Ranunculaceae).

3.. Tay thắng ma-Còn gọi là lục thăng ma hay xuyên thăng ma (Rhizoma Cimicifugae foetidae) là thân rễ khô của cây thăng ma (Cimicifuga foetida L.) thuộc họ Mao lương (Ranunculaceae).

4.. Quảng động thẳng ma (Radix Serratulae) là rẻ khổ của thằng ma (Serratula sinensis S. Moore.) thuộc họ Cúc Asteraceae (Compositae).

Mô tả cây thăng ma

Vị thằng ma hiện nay chủ yếu vẫn phải nhập của Trung Quốc, chúng tôi mo tả ở đây để chú ý phát hiện, hoặc để tránh nhầm lẫn.

Cây đại ta diệp thăng ma (Cimirifuga heracleifolia) là một cây sống lâu năm, thân mọc thẳng đứng, cao từ 1-1,5m, nhắn hoặc có ít lông mềm. Lá kép 2 hay 3 lần lông chim, lá có cuống dài, lá chét cũng có cuống cuống lá chét giữa dài hơn các lá chét bên, mặt lá đều có lông mềm trắng, phiến lá chét hình trứng dài 9-10cm, rộng 5-9cm, phiến lá chét nhiều khi (nhất là lá chét giữa) lại chia thùy, mép phiến lá có răng cưa to.

Lá phía ngọn thường nhỏ hơn, cuống lá cũng ngắn hơn. Cụm hoa chùm, hoa màu vàng trắng. Quả kép với 3-5 lá noãn rời nhau. Cây bắc thăng ma (Cimiciaga dahurica) cũng là một cây sống lâu năm, thường chỉ cao 1m, trên thân có lông mềm, lá cũng kép 2 đến 3 lần lông chim, lá chét giữa thường có cuống, còn lá chết 2 bên thường không cuống. Cụm hoa chùm, nhưng hoa đơn tính, khác đại tam diệp thăng ma có hoa lưỡng tính. Quả kép có 5 lá noãn. Cây thằng ma (Cimicifuga foetida) cũng là

một cây sống lâu năm, cao 1-2m, lá kép nhiều lần lông chim (khác những loài thang ma kể trên). Cụm hoa hình chùy, hoa lưỡng tính, màu trắng. Quả kép, trên mặt có lông.

Cây thăng ma đầu (Serratula sinensis) là một cây sống lâu năm, lá mọc so le, nguyên, mép có răng cưa, dài 10-18cm, rộng 4,5-7cm, lá dưới có cuống dài, phía trên có cuống ngắn hơn. Hoa hình đầu, lưỡng tính, màu trắng. Quả bế hình thoi, một đầu nhọn.

Phân bố, thu hái và chế biến cây thăng ma

Như trên đã nói, vị thăng ma hiện nay chủ yếu nhập của Trung Quốc. Trong số thắng ma nhập của Trung Quốc, nhiều nhất là loại bắc thăng mà chủ yếu sản suất ở Hắc Long Giang, Hà Bắc, Nội Mông, Tứ Xuyên, Hồ Bắc, sau đến

Quảng Đông thẳng mà chủ yếu sản xuất ở Quảng Đông, Quảng Tây. Ngoài ra có một số ít thiện thắng mà chủ yếu sản xuất ở Liêu Ninh, Cát Lâm, Hắc Long Giang và tây thăng ma chủ yếu sản xuất ở Thiểm Tây, Tứ Xuyên, Thanh Hải, Vân Nam.

Đối với thiên thắng ma, bắc thăng ma và tây thằng mà người ta đào thân trẻ vào mùa thu, phơi kho nửa chừng thì đem đốt cháy lớp rể con rồi tiếp tục phơi cho thật khó, đối với Quảng Đông thăng ma, người ta đào rễ vào mùa hạ và mùa thu, cắt bỏ rễ con, rửa sạch, phơi hay sấy khô là được.

Tác dụng dược lý cây thăng ma

Độ độc của thang ma: Dùng ximitin tiêm tĩnh mạch cho chuột với liều 100mg cho chuột 10g vẫn không thấy hiện tượng trúng độc.

Người uống quá liều thì có hiện tượng bắp thịt mềm siu, đầu váng mắt hoa, mạch và hơi thờ giảm xuống, dạ dày bị kích thích đến gây nôn mửa kịch liệt, nếu quá liều nhiều quá thì choáng váng, nhức đầu, suy nhược và phát cuồng nhẹ.

Công dụng và liều dùng cây thăng ma

Thăng ma chỉ mới thấy dùng trong phạm vi đông y.

Tính chất của thằng ma theo tài liệu có của đông y là vị ngọt cay hơi đắng, tính bình và hơi độc vào 4 kinh tỳ vị phế và đại trường có năng lực thăng thanh, giáng trọc (đưa cái trong lên trên, hạ chất đục xuống), tán phong giải độc, là thuốc thăng để và hỗ trợ chữa phong nhiệt: Thường dùng làm thuốc giải độc, trừ Ôn dịch, chướng khí, trúng độc mà sinh đau bụng, sốt rét, lở cổ họng.

Ngày dùng 4-10g dưới dạng thuốc sắc để uống hay súc miệng.

Đơn thuốc có thằng ma dùng trong đông y

1.. Hỗ trợ Chữa sốt khi mới lên đậu:

Thăng ma 8g, cát căn 5g, đại táo 10g, thược dược 2g, sinh khương 2g, cam thảo lg, nước 600ml, sắc còn 200ml, chia 3 lần uống trong ngày.

2.. Đau nhức răng, cổ họng lở loét:

Thăng ma 4g, sắc với 200ml nước ngâm trong miệng lâu rồi nuốt. Ngày 2-3 lần.

Chú thích:

Triều Tiên xem vị thiên thắng ma (Cimirifuga heracleifolia) là vị thuốc chính thức Công nhận trong Triều Tiên bán dược cục phương và quy định như sau: Độ ẩm dưới 13%, độ tro dưới 13%, tro không tan trong axit clohydric dưới 3%, cao tan trong cồn trên 13%.

Nguồn: giáo sư tiến sĩ: Đỗ Tất Lợi

Xem thêm: Cây canh châu (trân châu) phòng sởi đậu

*Lưu ý: Hiệu quả của sản phẩm còn tùy thuộc vào cơ địa mỗi người*

Thông tin liên hệ:

CÔNG TY TNHH SX & TM DƯỢC LIỆU HÒA BÌNH

Địa chỉ: Thôn Om Làng – xã Cao Dương – huyện Lương Sơn – tỉnh Hòa Bình

Hotline: 0976 836 586

Email: congtyduoclieuhoabinh@gmail.com