Cây tề thái hỗ trợ chữa sốt, lợi tiểu
Còn gọi là tề, tề thái hoa, địa mễ thái.
Tên khoa học Capsella bursa pastoris (L.) Medic.
Thuộc họ Cải Brassicaceae (Cruciferae). Tề thái (Herba Capsellae) hoặc (Herba Bursae-pastoris) là toàn cây tê thái phơi hay sấy khó.
Mô tả cây tề thái
Cây mọc hằng năm hay 2 năm. Thân gây nhỏ, màu xanh lục nhạt có lông mịn, phân nhánh hoặc không phân nhánh. Cao từ 20-40cm. Lá phía gốc mọc sát mặt đất thành hoa thị, cuống ngắn hoặc không cuống, phiến lá xẻ thành nhiều răng cưa thô to, trên phiến lá có lông nhỏ. Lá phía trên không có cuống, ôm lấy thân cây, mép có răng cưa hoặc nguyên hay hơi cắt sâu. Hoa mọc thành chùm ngắn ở đầu cành hay kẽ lá.
Hoa nhỏ màu trắng. Đầu xuân nở hoa, 4 cành, 4 lá đài xếp thành hình chữ thập. Nhị 4. Bầu thượng, 2 ngăn. Quả hình tim ngược dẹt giống cái túi của người chăn cừu bên châu âu, do đó có tên Bursa là túi, pasoris có nghĩa là người chăn cừu.
Phân bố, thu hái và chế biến cây tề thái
Cây mọc hoang ở miền Bắc Việt Nam, nhiều nhất ở vùng Sapa (Lào Cai), Ninh Bình, Lạng Sơn, Cao Bằng, Hà Tây, Hà Nội thường thấy trên các bãi hoang.
Tại các nước khác như Trung Quốc, Liên Xô cũ, Pháp và một số nước châu u đều có mọc. Thu hoạch vào mùa hạ (từ ngày lập hạ đến hạ chí-theo năng lịch). Nhỏ toàn cây lên, cắt bỏ rễ, phơi khô.
Liên Xô cũ công nhận tề thái là vị thuốc được dùng chính thức với những tiêu chuẩn sau đây: Độ ẩm không quá 13%, tro toàn bộ không quá 10%, tro không tan trong HCl không quá 2%, tạp chất hữu cơ lăn vào không quá 2%, thân còn cả rẻ không quá 3%.
Tác dụng dược lý cây tề thái
Tề thái có tác dụng dược lý giống như cựa lõa mạch, cao lỏng tề thái tác dụng trên tử cung cô lập hay trên mẫu nuột đều gây co bóp rõ rệt. axit bursic có tác dụng cầm máu. Vì trong tẻ thái có colin và axetylcolin cho nên cao lỏng tà thái tiêm dưới da động vật, lập tức gây hạ huyết áp và co thắt cơ hô hấp (Hòa hán dược dung thực vật, 1940 và Dược lý đích sinh dược học, 1933).
Năm 1957, (Thượng hải trung y dược tạp chí, 1: 15-27) đã báo cáo dùng nước sắc và cao lỏng tề thái thí nghiệm trên từ cung cô lập của chuột bạch, tử cung tại chỗ của thỏ và mèo, tử cung trường diễn của thỏ thì đều thấy có tác dụng hưng phấn. Thành phần gây hưng phấn tử cung tan trong nước, trong rượu loãng, không tan hoặc rất khó tan trong Cồn nguyên chất, ête dầu hỏa, ete etylic và clorofox không có nước. Các tác giả cho uống nước sắc tề thái và tiêm cao lỏng vào màng bụng rải quan sát thời gian xuất huyết ở đuổi chuột nhắt; lại tiêm cao lỏng vào mạch máu thỏ rồi theo dõi thời gian đông máu thì thấy tế thái có tác dụng cầm máu và máu chóng đông lại.
Tiệm cao lỏng tề thái vào tĩnh mạch của chó đã gây mê thì thấy có tác dụng hạ huyết áp, đồng thời hô hấp được hưng phấn, nếu như tiêm atropin trước thì có thể làm cho hiện tượng hạ huyết áp không xuất hiện, nhưng hiện tượng hộ hấp hưng phấn không bị ảnh hưởng.
Công dụng và liều dùng cây tề thái
Đông y và tây y đều dùng tề thái làm thuốc cầm máu hỗ trợ chữa sốt, lợi tiểu, dùng trong những trường hợp ruột, tử cung xuất huyết, khải huyết, kinh nguyệt quá nhiều.
Trong Bản thảo cương mục ghi rằng: Tề thái có khả năng lợi gan, hoà trung, lợi ngũ tạng, rẻ dùng hỗ trợ chữa đau mắt, làm sáng mắt, ích dạ dày. rễ và lá đốt thanh than hỗ trợ chữa xích bạch ly; hạt minh mục (làm sáng mắt) hỗ trợ chữa đau mắt, thong manh, bổ ngũ tạng, hỗ trợ chữa lỵ lâu ngày.
Gần đây nhân dân Trung Quốc dùng hỗ trợ chữa có kết quả bệnh đi tiểu đục.
Ngày dùng 6-12g dưới dạng thuốc sắc. Có thể dùng cao lỏng mỗi lần 1-3ml, ngày 3 lần, hoặc cồn 1/10 ngày dùng nhiều lần, mỗi lần 15ml.
Đơn thuốc có tề thái
Hỗ trợ Chữa kinh nguyệt quá nhiều:
Tề thái 15g (khô), nước 200ml, sắc còn 100ml, chia 3 lần uống trong ngày.
Nguồn: giáo sư tiến sĩ: Đỗ Tất Lợi
Xem thêm: Cây thanh cao (thanh hao) hỗ trợ chữa các chứng sốt
*Lưu ý: Hiệu quả của sản phẩm còn tùy thuộc vào cơ địa mỗi người*
Thông tin liên hệ:
CÔNG TY TNHH SX & TM DƯỢC LIỆU HÒA BÌNH
Địa chỉ: Thôn Om Làng – xã Cao Dương – huyện Lương Sơn – tỉnh Hòa Bình
Hotline: 0976 836 586
Email: congtyduoclieuhoabinh@gmail.com