Cây sử quân tử (hoa giun) với công dụng bất ngờ
Còn gọi là cây quả giun, quả nấc, sứ quân tử. Tên khoa học Quisqualis indica L. Thuộc họ Bàng Combretaceae.
Ta dùng quả chín (Fructus Quisqualis) hay nhân chín (Semen Quisqualis) phơi hay sấy khô của cây sử quân tử.
Tên đúng là sử quân tử (hạt của ông sứ quân) vì trước đây có một vị sứ quân, (người đứng đầu một vùng ngày xưa) chuyên dùng hạt này chữa bệnh cho trẻ em. Về sau đọc chệch thành sử quân.
A.. Mô tả cây sử quân tử (hoa giun)
Sử quân tử là một loại dây leo hay nói cho đúng loại cây mọc tựa vào cây khác, hoặc hàng rào. Lá mọc đối, đơn, nguyên, hình trứng đầu nhọn, phía cuống hơi tròn hình tim, dài 7-9cm, rộng 4-5cm, cuống ngắn. Hoa hình ống, lúc đầu màu trắng, sau chuyên hồng và đỏ, mọc thành chùm ở kẽ lá hoặc đầu cành, dài 4-10cm. Quả kho, hình trứng nhọn, dài 35mm, dày 20mm, có 5 canh dọc hình 3 canh, có chứa một hạt dài phía dưới hơi rộng, phía đầu hơi mỏng, có 5 đường sống chạy dọc.
B.. Phân bố, thu hái và chế biến cây sử quân tử (hoa giun)
Cay sử quân mọc hoang ở hầu hết các tỉnh miền Bắc và miền Trung nước ta. Tại các tỉnh, nhất là thành phố, một số gia đình trồng làm cảnh vì cây xanh tốt quanh năm, hoa đỏ đẹp. Nhưng người ta nhận thấy cây trồng ở thành phố thường không có hay ít có quả. Cũng chưa có ai đi sâu nghiên cứu nguyên nhân. Hoa nở từ tháng 4-7, tháng 8 quả chín, hái về phơi hay sấy khô là được. Thường quả nguyên để bảo quản hơn. Khi dùng người ta đập lấy nhân, có khi ngay từ nơi thu hái người ta đập lấy nhân phơi khô.
Một số nơi người ta hái hoa hoặc đào rẻ về làm thuốc. Trồng cây sử quân tử không yêu cầu diện tích rộng lớn, chỉ cần có chỗ dựa là phát triển được. Sau 2-3 năm, thu hoạch. Một khóm sử quân tử hằng năm cho từ 5-15kg quà trị giá 5-20kg gạo.
Trồng bằng hạt: Chọn các quy đây và chắc, gieo vào mùa xuân (tháng 2-3) hoặc mùa thu, sau khi thu hoạch quả. Trước khi gieo, ngâm qua vào nước nóng 45° trong một ngày. Mỗi hốc gieo hai ba quả. Sau 35-40 ngày quả nảy mầm. Cây con cao độ 15-20cm, đem đánh trồng vào nơi cố định. Trồng một lần sẽ thu hoạch mãi. Càng những năm sau, thu hoạch càng lớn.
Có thể trồng bằng cành: Chọn những cành to khỏe, cắt thành từng khúc dài 25-30cm. Cắm nghiêng, đầu ngọn nhỏ khỏi mặt đất độ 3-5cm. Sau độ 10 ngày mâm đã mọc dài. Nên trồng vào mùa xuân. Trồng bằng cành, sau 2 năm đã thu hoạch được.
C.. Công dụng và liều dùng cây sử quân tử (hoa giun)
Sử quân tử là một vị thuốc được dùng từ lâu đời. Sách địa chỉ (cô) chép: Quách sử quân ở Phiên Châu hỗ trợ chữa trẻ em phần nhiều chỉ dùng một vị này, từ đó về sau các nhà làm thuốc mới gọi là sử quân tử.
Tính chất của nó theo các sách cố như sau: Vị ngọt, tính ôn, không có độc vào hai kinh tỷ và vị hỗ trợ chữa 5 chứng cam của trẻ em tiểu tiện đục, sát trùng và hỗ trợ chữa khỏi chứng tả lỵ, còn làm khỏe tỳ vị hỗ trợ chữa hết thảy các bệnh lở, ngứa của trẻ em (Lý Thời Trân-Bản thảo cương mục).
Trên thực tế, sử quân tử thường được dùng hỗ trợ chữa giun đũa với liều 3-5 nhân cho trẻ em, 10 nhân cho người lớn, tối đa 20g. 3 giờ sau khi uống hết, nên uống một liều thuốc tẩy, có thể dùng riêng hay phối hợp với những vị thuốc giun khác như binh lang (hạt cau) và thuốc tẩy (đại hoàng).
Còn dùng được dưới dạng thuốc sắc ngậm hỗ trợ chữa đau nhức răng, ngày ngâm nhiều lần không kề liều lượng.
Đơn thuốc có sử quân tử
Thuốc cam giun giúp sự tiêu hóa (Kinh nghiệm Đỗ Tất Lợi): Nhân sử quân tử sao cho vàng thơm và giòn, tán nhỏ 2 phần, thóc ngâm cho nảy mầm sao vàng nửa phần. Tất cả tán nhỏ, trộn đều. Sấy khô. Có thể thêm đường vào đóng thành bánh. Dùng cho trẻ em bị giun, gây còm, kém ăn, ăn không tiêu, da vàng, miệng hay chảy nước giải. Ngày uống 1 đến 2 thìa cà phê bột này, hòa vào nước cháo hay mật ong. Trẻ em thích ăn bột này vì thơm ngon. Ăn nhiều quá mới có hiện tượng nấc, nhưng chóng hết.
Hỗ trợ Chữa đau nhức răng (Kinh nghiệm cỏ, Đỗ Tất Lợi đã xác minh lại): Sử quân tử (cả quả) đập nát 10 quả, thêm nước vào (1 bát) đun sôi và giữ Sài 15 phút. Ngâm trong ngày. Sau khi ngâm có thể nuốt nước này. Nhiều khi vừa khỏi đau răng, vừa ra giun.
Hỗ trợ Chữa trẻ em hư thũng, mặt chân sưng phù (Giản tiện phương-tài liệu cỏ): Sử quân tử 40g đập bỏ vỏ quả,lấy nhận tẩm với mặt nướng hay sao cho khô, tán bột mỗi ngày uống 4g hòa với nước cơm hay nước chảo. Thuốc cam Thác nghề: Sử quân tử 3 phần, bạch chỉ 5 phần, hoàng cầm 2 phần. sử quân tử sao vàng, bạch chỉ và hoàng cầm không sao. Tất cả tán nhỏ. Ngày uống 1-2 thìa cà phê chia 3 lần uống (Thanh Hóa).
Xem thêm: Cây keo giậu (bồ kết dại) công dụng hữu ích và cách dùng
Nguồn: giáo sư tiến sĩ: Đỗ Tất Lợi
*Lưu ý: Hiệu quả của sản phẩm còn tùy thuộc vào cơ địa mỗi người*
Thông tin liên hệ:
CÔNG TY TNHH SX & TM DƯỢC LIỆU HÒA BÌNH
Địa chỉ: Thôn Om Làng – xã Cao Dương – huyện Lương Sơn – tỉnh Hòa Bình
Hotline: 0976 836 586
Email: congtyduoclieuhoabinh@gmail.com