Cây sài hồ hỗ trợ chữa sốt, sốt thương hàn
Còn gọi là bắc sài hồ, sà diệp sài hồ, trúc diệp sài hồ.
Tên khoa học Bupleurum sinense DC. Thuộc họ Hoa tán Apiaceae (Umbelliferae).
Sài hồ (Radix Bupleuri) là rễ phơi hay sấy kho của cây sài hồ Bupleurum sinense DC. và một số cây khác cùng chi cùng họ.
Tại Việt Nam hiện nay một số nơi dùng một loại cúc tần làm sài hồ, cần chú ý tránh nhầm lấn (xem chú thích). Sài là củi cây non thì ăn, già thì làm củi do đó có tên này.
Mô tả cây sài hồ
Sài hồ là một cây sống lâu năm, cao 45-70cm, rẻ nhỏ, hình trụ, phân nhánh hoặc không phân nhánh. Thân mọc thẳng, phân cành hình chữ chi. Lá mọc cách, mép nguyên, hình mác, dài 3-6cm, rộng 6-13mm, đầu lá nhọn, có 7-9 đuờng gân song song. Lá phía d-ới có cuống ngắn, phía trên không có cuống. Cụm hoa hình tán kép, mọc ở kẽ lá hoặc dầu cành. Trục cụm hoa chung, nhỏ và dài, có từ 4-10 cụm hoa phụ không dài bằng nhau. Hoa nhỏ màu vàng. Quả hình bầu dục, dài độ 5mm, nhưng gốc quả rất rõ, 3 ống tinh dầu nằm ở mặt tiếp giáp.
Phân bố, thu hái và chế biến cây sài hồ
Hiện chưa thấy mọc ở Việt nam, tại Trung Quốc mọc ở Nội Mông, Hà Bắc, Sơn Tây, Tứ Xuyên.
Mùa thu hay mùa xuân đều thu hoạch được, đào lấy rễ về rửa sạch đất cát, phơi hay sấy khô là được.
Tác dụng dược lý cây sài hồ
Sài hồ đã được nghiên cứu về mặt dược lý. Chủ yếu có hai tác dụng:
1.. Tác dụng hỗ trợ chữa sốt: Năm 1928, theo nhà nghiên cứu Nhật Bản là Cân Đằng Đông Nhất Bộ báo cáo đã dùng phương pháp kích thích bằng nhiệt để gây sốt cho thỏ rồi cho thỏ uống nước sắc sài hồ 20%, cứ 1kg trọng lượng cho uống 25ml. Sau khi uống thuốc 1 giờ đến 1 giờ Thời thì nhiệt độ hạ xuống bình thường hoặc dưới bình thường, sau đó lại tăng tới nhiệt độ bình thường.
Năm 1935, Mã Văn Thiện báo cáo đã dùng dung dịch 0,03% trực trùng coli tiêm vào tình mạch thỏ với liều 2ml cho 1kg trọng lượng để gây cho thỏ sốt, sau đó tiêm dưới da dung dịch 5% cao sài hồ trong nước (1ml trong đó với 1,1g sài hồ) thì thấy với liều 0,5ml trên 1kg thể trọng thì không thấy tác dụng hỗ trợ chữa sốt; với liều 2ml cho 1kg thể trọng thì hơi có tác dụng giảm sốt, nhung nhiệt độ không hạ tới mức bình thường; với liều 2,2ml trên 1kg thể trọng thì có tác dụng hạ sốt rõ rệt. Độc tính của sài hồ rất thấp, dùng dung dịch nước 10% sài hồ tiêm dưới da chuột nhắt thì thấy liều tối thiểu gây chết đối với chuột nhất là 1,1ml trên 10g thể trọng.
Năm 1935, Kinh Lợi Bản và Lý Đăng Bản cũng đã tiến hành thí nghiệm như trên, tiêm dưới da dung dịch 0,03% trực tràng coli với liều 2,3ml trên 1kg thể trong đồng thời tiêm dưới da 4ml dung dịch nước của rượu sài hồ (1mm tương đương với 1,1g sài hồ) thì thấy có thể cản trở không cho vi trùng gây sốt đối với thỏ.
2.. Tác dụng hỗ trợ chữa sốt rét: Theo Chu Mộc Triều và Hoàng Đăng Vân (1940), thì hằng ngày uống 40g thuốc sắc sài hồ có thể hỗ trợ chữa sốt rét rất tốt.
Công dụng và liều dùng cây sài hồ
Sài hồ là một vị thuốc hỗ trợ chữa sốt dùng trong đông y.
Còn dùng hỗ trợ chữa sốt rét, nhức đầu chóng mặt, sốt thương hàn, kinh nguyệt không đều. Dùng riêng hoặc phối hợp với nhiều vị thuốc khác.
Ngày dùng trung bình 4- 10g. Có thể tăng giảm tuỳ theo tình hình bệnh tật cụ thể.
Theo tài liệu cổ sài hồ vị đắng, tính hơi hàn, vào 4 kinh can, đởm, tảm bào và tam tiêu. Có tác dụng phát biểu, hoà lý, thoái nhiệt, thang dương, giải uất, điều kinh. Dùng hỗ trợ chữa bệnh thiểu dương, hàn nhiệt vãng lại (khi nóng, khi lạnh) miệng đắng, tai ù, hoa mắt, đầu váng, nôn mửa, sốt rét, kinh nguyệt không đều.
Đơn thuốc có sài hồ
Hỗ trợ Chữa sốt, hư lao phát sốt, tinh thần mệt mỏi:
– Tiểu sài hồ thang (bài thuốc thông dụng trong đông y do Trương Trọng Cảnh dùng đầu tiên): Sài hồ 15g nhân sâm 4g, sinh khương 4g, bán hạ 7g, nước 600ml sắc, còn 300ml. Chia 3 lần uống trong ngày.
Hỗ trợ Chữa hư lao phát sốt, cảm mạo phát sốt:
Sài hồ 160g, cam thảo 40g. Hai vị tán nhỏ, mỗi ngày dùng 8g bột này , sắc với 1 bát nước.
Nguồn: giáo sư tiến sĩ: Đỗ Tất Lợi
Xem thêm: Hoa hồng hỗ trợ điều trị chứng viêm vú
*Lưu ý: Hiệu quả của sản phẩm còn tùy thuộc vào cơ địa mỗi người*
Thông tin liên hệ:
CÔNG TY TNHH SX & TM DƯỢC LIỆU HÒA BÌNH
Địa chỉ: Thôn Om Làng – xã Cao Dương – huyện Lương Sơn – tỉnh Hòa Bình
Hotline: 0976 836 586
Email: congtyduoclieuhoabinh@gmail.com