Cây liên kiều (trúc can) thảo dược quý nhiều công dụng
Còn gọi là trúc can, hoàng thọ đan, hạn liên tù.
Tên khoa học Forsythia suspensa Vah. Thuộc họ Nhài Oleacae.
Liên kiều (Fructus Forsythiae) là quả phơi hay sấy khô của cây liên kiểu.
Mô tả Cây liên kiều
Liên kiều là một cây cao từ 2 đến 4m. Cành non gần như 4 cạnh có nhiều đốt; giữa các đốt thân rỗng, bì không rõ. Lá đơn mọc đối hoặc có khi mọc thành vòng 3 lá, cuống dài 0,80 – 2cm. Phiến lá hình trứng, dài 3 – 7cm, rộng 2 – 4cm, mép có răng cưa không đều, chất lá hơi dài. Hoa màu vàng tươi. Đài và tràng hình ống, trên xẻ thành 4 thuỳ. 2 nhị thấp hơn tràng. Nhuỵ có 2 nuốm. Quả khô, hình trứng dẹt, dài 1,5 – 2cm, rộng 0,51cm, hai bên có cạnh lồi, đầu nhọn, khi chín mở ra như mỏ chim, phía dưới có cuống hay chỉ còn sẹo. Vỏ ngoài màu nâu nhạt. Trong quả có nhiều hạt, nhưng phần lớn rơi vãi đi, chỉ còn sót lại một ít. Mùa hoa tại Trung Quốc: tháng 3 – 5; mùa quả: tháng 7 – 8.
Phân bố, thu hái và chế biến Cây liên kiều
Cây liên kiều chưa thấy ở Việt nam. Hiện nay vị liên kiều ta dùng vẫn phải nhập từ Trung Quốc.
Cây này chủ yếu mọc ở Trung Quốc (Sơn Tây, Hà Nam, Hà Bắc, Hồ Bắc, Cam Túc). Còn mọc ở Nhật bản. Tại nhiều nơi đó người ta còn trồng dùng làm cảnh.
Dùng làm thuốc có khi người ta chia làm thanh kiều và lão kiều. Thanh kiều hái vào các 1 tháng 8 – 9 khi quả chưa chín, nhúng vào nước sôi, rồi lấy ra phơi hay sấy khô. Lão kiểu hái vào tháng 10 khi quả đã chín vàng.
Thanh kiều và lão kiều cũng giống nhau, nhưng thanh kiều phần nhiều đầu quả chưa tách ra như mỏ chim mở, hạt còn nguyên không rơi rụng.
Lão kiều không có mùi đặc biệt, vị đắng.
Thành phần hoá học Cây liên kiều
Theo nghiên cứu sơ bộ của hệ dược học, Viện nghiên cứu y học Bắc Kinh thì trong thanh liên kiều có chừng 4,89% saponin và 0,20% ancaloit (Trung được chí – Bắc kinh 1959). Theo Tăng Quảng Phương (1936, Trung hoa y học tạp ch) thì trong liên kiều có một glucozit gọi là phylirin C,H,0 , saponin, vitamin P và tinh dầu.
Tác dụng dược lý Cây liên kiều
Năm 1949, Chu Nhan có dùng 1 phần liên kiều và 5 phẩn nước cất, đun sôi trong 4 phút, rồi dùng giấy lọc tiệt trùng thấm dung dịch này, đặt lên hộp petri có liên cầu trùng (Streptococ) và tụ cầu trùng (Staphylococ), sau 24 giờ ở nhiệt độ 37° vòng vô khuẩn là 10 – 14mm đối với tụ cầu trùng và 8 – 10mm đối với liên cầu trùng.
Thử trong hộp petri thì tác dụng manh nhất trên các vị trùng thương hàn, tả, trực trùng coli, tụ cầu, bạch hầu (Vòng Vò khuẩn 11 – 20mm), yếu hơn đối với các vị trùng ly, phó thương hàn, vị trùng sinh mủ, liên cầu tan huyết, phế cầu (vòng vô khuẩn 2 – 10mm).
Tuy nhiên hiện nay vẫn còn chưa xác định được chất gì có tính chất kháng sinh và cơ chế tác dụng kháng sinh của liên kiều.
Công dụng và liều dùng Cây liên kiều
Tính vị liên kiều theo đông y: Vị đắng, hơi hàn, không độc, vào 4 kinh tâm, đờm, tan tiêu và đại trường có tác dụng tán khách nhiệt ở các kinh, hỗ trợ chữa sang thũng.
Hoặc giả còn nói liên tiêu tán chư kinh huyết ngung, khí tụ, lợi thuỷ đạo, sát trùng, chỉ thống, tiêu thũng, bài nùng (tiêu mủ).
Tính chất theo nhân dân thường dùng: Dùng trong những trường hợp vi huyết quản dễ vỡ đứt, hỗ trợ chữa mụn nhọt, ghẻ lở, giải độc, tràng nhạc. Còn dùng làm thuốc thông tiểu tiện, hỗ trợ chữa nôn mửa, thông kinh nguyệt. Ngày dùng 6 – 12g (nếu dùng phối hợp với các vị thuốc khác) hoặc với liều 10 – 30g (nếu dùng một vị này thôi). Dùng dưới hình thức thuốc sắc để uống hay để rửa ngoài.
Đơn thuốc có cây liên kiều
Hỗ trợ Chữa tràng nhạc và ổ gà (viêm hạch ở nách)
Đơn thuốc thứ nhất : Liên kiều và vừng đen hai vị bằng nhau, tán nhỏ, ngày uống 3 lần, mỗi lån 4g.
Đơn thuốc thứ hai gồm nhiều vị : Liên kiều 8g, hạ khô thảo 6g, hải tảo 5g, cam thảo 5g, nước 600ml, sắc còn 200ml. Chia 3 lần uống trong ngày (Kinh nghiệm của Duyệp Quyết Tuyển).
Đơn thuốc hỗ trợ chữa sưng vú: Liên kiểu 6g, bổ Công anh 5g, kim ngân hoa 4g, gai bồ kết 3g, nước 500ml, sắc còn 200ml, chia 3 lần uống trong ngày.
Nguồn: giáo sư tiến sĩ: Đỗ Tất Lợi
Xem thêm: Cây ké hoa vàng hỗ trợ chữa mụn nhọt sung chín mé
*Lưu ý: Hiệu quả của sản phẩm còn tùy thuộc vào cơ địa mỗi người*
Thông tin liên hệ:
CÔNG TY TNHH SX & TM DƯỢC LIỆU HÒA BÌNH
Địa chỉ: Thôn Om Làng – xã Cao Dương – huyện Lương Sơn – tỉnh Hòa Bình
Hotline: 0976 836 586
Email: congtyduoclieuhoabinh@gmail.com