Cây cúc hoa trắng tán phong thấp, thanh đầu
Còn gọi là cam cúc hoa, bạch cúc hoa, cúc hoa trắng, cúc điểm vàng, hoàng cúc. Tên khoa học Chrysanthemum sinense Sabine, (Chrysanthemum morifolium Ramat Chrysanthemum indicum Lour. (non L.)
Thuộc họ Cúc Asteraceae (Compositae).
Cúc hoa (Flos Chrysanthemi) là hoa cúc phơi hay sấy khô. Người ta còn dùng cả hoa của cây cúc hoa vàng hay dã cúc, kim cúc, cúc riềng vàng Chrysanthemum indicum L. (Chrysanthenium procembens Lour.) cùng họ.
Cúc là cùng tận: tháng 9 hoa cúc nở sau cùng.
Mô tả cây cúc hoa trắng
Cây cúc hoa trắng-Chrysanthemum sinense là một cây Sống hai năm hay sống dai, thân mọc thẳng đứng, có thể cao 0,5-1,4m, toàn thân có lông trắng mềm. Lá mọc so le, cuống dài 1-2,5cm, có lông trắng, phiến lá hình trứng hay hơi thuôn hai đầu tù, dài 3,5-5cm, rộng 3-4cm, chia thành 3-5 thuỳ mép có răng cưa và lượn sóng, mặt dưới nhiều lông màu trắng mốc. Cụm hoa hình đầu, màu trắng hay hơi tía ở phía ngoài, vàng ở giữa, mọc ở đầu cành hay kẽ lá.
Cây cúc hoa vàng-Chrysanthemum indicut là một cây mọc thẳng đứng cao chừng 90cm. Phiến lá hình 3 cạnh tròn, thuỳ xẻ sâu. Cụm hoa hình cầu, đường kính nhỏ hơn loài hoa cúc nói trên, thường chỉ độ từ 1-1,5cm (loài trên đo được 2,5-5cm). Hoa trong và ngoài đều màu vàng.
Phân bố, trồng thu hái và chế biến cây cúc hoa trắng
Cây cúc họa được trồng nhiều ở ta để lấy hoa làm thuốc hay ướp chè, nấu rượu. Nhiều nhất ở các làng Nghĩa Trai (Hưng Yên), Nhật Tân (Hà Nội) và Tế Tiêu (Hà Tây).
Trồng bằng mẫu thân, dài chừng 20cm. Mùa trỔng tốt nhất là các tháng 5-6. Sau 4-5 tháng bắt đầu thu hoạch (trồng cuối tháng 5 thu hoạch tháng 9, trồng trong tháng 6 thu hoạch tháng 10-11). Có thể trồng ngay từ tháng 3, đến tháng 6 phát trụi bằng đi, sau đó cây lại nảy mầm, tháng 10 thu hoạch hoa nhiều và tốt hơn.
Thu hoạch hoa bắt đầu tháng 9 hay tháng 10. Tuỳ theo sự chăm sóc, thu hoạch được nhiều hay ít đợt. Làng Nhật Tân do tưới bằng khô dầu, nên thu hoạch được nhiều đợt từ lứa đầu thu hoạch vào tháng 9 đến tháng 3 năm sau là lứa cuối cùng có thể hái tới 7 đợt. Làng Nghĩa Trai bón bằng phân trâu bò nên chỉ thu hoạch cỏ 4 đợt. Lứa thu hoạch đầu và cuối thường kém.
Hiệu suất cúc trồng vườn là 2 tấn khô, một hecta, cúc ruộng là 850kg hoa khô một hecta.
Sau khi thu hoạch lúa cuối cùng, người ta cuốc từng bụi thu vào một góc vườn, không để giống ở ruộng hay ở vườn. Vì cây cúc vàng hiệu suất cao hơn cho nên hiện nay người ta thường hay trồng loại cúc vàng. Hiệu suất cúc trắng chỉ bằng 1/3 cúc vàng.
Hái hoa về, đem quây cót rồi sấy diêm sinh độ 2-3 giờ, thấy hoa chín mềm là được (nếu hoa còn sống sẽ hỏng). Sau khi sấy diêm sinh, đem nén, trên đè càng nặng càng tốt. Nén lộ 1 đêm thấy nước chảy ra đen là được, đem phơi đồ 3-4 nắng nữa mới được. Nếu trời râm thì đem phải sấy diện sinh. Cứ 5-6kg hoa tươi cho 1kg khô.
Công dụng và liều dùng cúc hoa trắng
Theo tài liệu có hoa cúc trắng có vị ngọt, đắng, tính hơi hàn, cúc hoa vàng có vị đắng cay tính ôn, vào 3 kinh phí, can và thận. Có tác dụng tán phong thấp, thanh đầu, mục, giảng hoả, giải độc. Dùng hỗ trợ chữa phong mà sinh hoa mắt, nhức đầu, mắt đỏ đau, nhiều nước mắt, đinh nhọt. Hiện nay cúc hoa được dùng trong nhân dân làm thuốc hỗ trợ chữa các chứng nhức đầu, đau mắt, chảy nước mắt, cao huyết áp, sốt.
Liều dùng 9-15g dưới dạng thuốc sắc, dùng riêng hay phối hợp với các vị thuốc khác. Dùng ngoài rửa, đắp mụn nhọt.
Còn dùng để ướp chè hay ngâm rượu uống. Đơn thuốc có cúc hoa Tang cúc ám hỗ trợ chữa ho và sốt, cảm mạo:
Tang diệp, cúc hoa, mỗi vị 6g, liên kiểu, bạc hà, cam thảo, cát cánh, mỗi vị 4g, nước 600ml. Sắc còn 200ml, chia 3 lần uống trong ngày.
Cúc hoa trà điều tán hỗ trợ chữa chóng mặt, hoa mắt, mắt đỏ, mui tắc: Cúc hoa, xuyên khung, kinh giới, bạc hà, phòng phong, khương hoạt, hương phụ, cam thảo, bạch chỉ, tế tân, khương tâm. Các vị bằng nhau, trộn đều, tán nhỏ. Sau bữa cơm dùng nước chè chiêu thuốc, mỗi lần 46g bột này.
Nguồn: giáo sư tiến sĩ: Đỗ Tất Lợi
Xem thêm: Rau kinh giới (giả tô) hỗ trợ chữa ngoại cảm phát sốt
*Lưu ý: Hiệu quả của sản phẩm còn tùy thuộc vào cơ địa mỗi người*
Thông tin liên hệ:
CÔNG TY TNHH SX & TM DƯỢC LIỆU HÒA BÌNH
Địa chỉ: Thôn Om Làng – xã Cao Dương – huyện Lương Sơn – tỉnh Hòa Bình
Hotline: 0976 836 586
Email: congtyduoclieuhoabinh@gmail.com