Cây chùa dù có dụng gì? cách dùng?
Còn gọi là tả hoàng đô (Lào Cai), Dế sua tủa.
Tên khoa học Elsholtzia blanda Benth, E. penduliflora W. Smith.
Thuộc họ Hoa môi Lamiaceae (Labiatae).
Mô tả cây chùa dù
Chùa dù (Sin hổ, Lai Châu) còn có tên dê sua tùa (xã Huổi Dạng, Mường Lộng, Kỳ Sơn, Nghệ An) hay tả hoàng đồ (Mường Khương, Bắc Hà, Lào Cai) là một cây nhỏ cao 1-3m, mọc hằng năm. Thân vuông nhắn, rễ cọc cứng, cành mọc từ lá, lá mọc đối chéo chữ thập. Phiến lá hình mác nhọn dài 5-15cm, rộng 1-5cm, cuống lá dài 3-8mm, có lông ngắn, mép lá khía răng cưa không đều, màu hơi tím, mặt trên lục sẫm, mật dưới nhạt hơn.
Hoa mọc ở đầu cành và nách lá, cụm hoa hình bông dài 10-15cm, các hoá mọc vòng quanh trục của bông, các vòng xít nhau, riêng ở phía đầu cuống có 1-2 vòng cách xa nhau. Toàn bổng 10 đến 30 vòng, mỗi vòng 6-30 hoa. Quả hình bầu dục dẹt, dài 0,5 -1mm, và xám đen hơi cứng, có rấn trắng ở gần đầu quả.
Phân bố, thu hái và chế biến cây chùa dù
Cây mọc hoang dại tại những vùng núi cao lạnh như Mường Khương, Bắc Hà, Sapa (Lào Cai). Sìn Hồ (Lai Châu), Huôi Dạng. Mường Lộng (Kỳ Sơn, Nghệ An). Năm 1974, chúng tôi đã đưa thử một số cây vể đồng bằng nóng thấp. thấy cây mọc tốt từ tháng 10 đến tháng 4 năm sau thì cây chết. Tại những vùng núi cao lanh cây phát triển vào đầu tháng 3 đến tháng 12 thì cây chết. Mùa thu hải vào các tháng 7-8 cho đến lúc cây tàn lụi (tháng 11-12) nhưng chủ yếu là 7-8.
Hái toàn củ về phơi khô dùng làm thuốc hoặc cất tinh dầu. Không phải chế biến gì đặc biệt.
Thành phần hoá học cây chùa dù
Trong chùa dù thành phần chủ yếu hiện nay là tinh dầu (4-6 phần nghìn). Hàm lượng cao nhất vào các tháng 8-9 trong lá, sau đến hoa và cành, Tinh dầu cất ra rất lỏng, màu vàng cam để lầu chuyển vàng đỏ, mùi thơm như tinh dầu khuynh diệp. Cất lại có màu vàng chanh. Tỷ trọng do =0,953, ng””=1,462; 0, +2°3. Chỉ số axit 0,27, chỉ số este 3,81, chỉ số xà phòng 0,08, chỉ số axetyl hoá 34,4 , chỉ số xà của phần axetyl hoá 38,77, chỉ số cột 34,09. Thành phần chủ yếu là xineola chiếm 75-80% (bằng sắc ký khí) hoặc 56-60% (bằng resor xin) (Đỗ Tất Lợi, Nguyễn Hài Ban và Chu Bá Nam, 1974).
Công dụng và liều dùng cây chùa dù
Trong nhân dân, chùa du được dùng làm thuốc hỗ trợ chữa cảm cúm, sốt, họ sốt tiểu tiện ra máu, dưới dạng thuốc sắc hay thuốc hãm, cho người và cho ngựa. Ngày dùng 10 đến 16g. Có thể dùng làm nguyên liệu cất tinh dầu dùng uống hay xoa bóp thay tinh dầu khuynh diệp.
Nguồn: giáo sư tiến sĩ: Đỗ Tất Lợi
Xem thêm: Cây chóc gai hỗ trợ chữa ho đau họng
*Lưu ý: Hiệu quả của sản phẩm còn tùy thuộc vào cơ địa mỗi người*
Thông tin liên hệ:
CÔNG TY TNHH SX & TM DƯỢC LIỆU HÒA BÌNH
Địa chỉ: Thôn Om Làng – xã Cao Dương – huyện Lương Sơn – tỉnh Hòa Bình
Hotline: 0976 836 586
Email: congtyduoclieuhoabinh@gmail.com