Cây chổi xuể hỗ trợ chữa cảm cúm, đau nhức
Còn gọi là cây chổi sể, thanh hao. Tên khoa học Baeckea frutescens L. Thuộc họ Sim Myrtaceae.
Mô tả cây cây chổi xuể
Cây bụi cao 0,5-2m. Phân nhánh ngay từ gốc, thân và cành nhỏ, mềm, mùi thơm. Lá mọc đối hình kim không có cuống, nhẵn bóng, dài chừng 1cm, chỉ có một gân ở giữa, trên phiến lá nhỏ có những tuyến nhỏ, màu nâu. Hoa trắng, nhỏ, mọc đơn độc ở nách lá. Lá bắc rất nhỏ bé, sớm rụng, nụ hoa hình chóp ngược. Ống đài chia 45 thùy, hình 3 cạnh hơi nhọn đầu. Cánh tráng tròn, rời nhau, nhị 8-10, chỉ rất ngắn, có tuyến tròn nằm ở giữa đỉnh các ô phấn. Đĩa mật ẩn sâu trên bầu, bầu hạ, dính hoàn toàn vào ống đài, 3 ô rất nhiều noãn. Quả nang mở theo đường rách ngang. Hạt có cạnh, phôi thẳng. Mùa hoa từ tháng 4 đến tháng 8.
Phân bố, thu hái và chế biến cây chổi xuể
Cây mọc hoang dại rất phổ biến trên các đối miền trung du, Vĩnh Phúc, Phú Thọ, Bắc Cạn, Thái Nguyên, Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng Nam, Đà Nẵng…
Nhân dân thường thu hái thân cây về làm chổi (chổi xuể, quét nhà. Khi bị cảm sốt, dùng ngay chổi này đốt dưới giường, trồng của người ốm nằm để chữa bệnh. Một số địa phương đã bắt đầu dùng toàn cày (trừ bỏ rẻ) hay hái cày về, phơi khô trong mát cho lá rụng hết, rồi dùng lá này cắt tinh dầu gọi là tinh dầu chổi xuẻ hay tinh dầu chổi, còn gọi là dầu chổi. Người ta còn hai hoa cây chổi xuể phơi trong mát cho khô dùng làm thuốc. Chưa thấy đầu tổ chức trồng.
Thành phần hóa học cây chổi xuể
Tháng 12 năm 1971, Đỗ Tất Lợi và Trần Tố Hoa đã định lượng tinh dầu trong toàn cây chổi xuả (trừ rẻ) thu hái ở Quảng Bình, Bắc Cạn và Thái Nguyên đã thấy hàm lượng tinh dầu trong toàn cây tươi là 5-7%o (0,5-0,7%). Nếu để chờ cây khô, lá rụng rối lấy lá cất riêng (cành vẫn dùng làm chổi) thì tỷ lệ lá/thân rất cao: 11kg cây lá khô cho 5,7kg cành, thân và 5kg lá, hoặc cân 42g cành lá rồi tách lá, thân riêng được 22,7g lá và 19g cành. Nếu cất lá riêng được làm lượng tinh dầu từ 10-30% (1-3%). Do đó có đề xuất khai thác cây chổi xuể rồi đợi khô, tách riêng là dùng làm thuốc và cất tinh dầu còn cành và thân vẫn dùng làm chổi như trước.
Tác dụng dược lý cây chổi xuể
Sơ bộ thử tác dụng đối với vị trùng theo cách thử kháng khuẩn của các chất bay hơi cho thấy tinh dầu chổi xuả và các thành phần chủ yếu của nó (0 thuyen, 4 pinen, xineol, linalol) đểu ức chế được Staphllococcus aureus, Pneumoccus, Shi-gella flexneri, trừ pinen, còn tất cả đều ức chế được Shigella shigae. Tĩnh dầu chổi cũng như các thành phần trên đều không tác dụng đối với vi trùng mủ xanh (Pseudomnas aeruginosa) (Tạp chí hóa học, 1974, 40-41).
Công dụng và liều dùng cây chổi xuể
Cho đến nay, nhân dân thường chỉ dùng cây chổi xuể làm chổi quét nhà, lá và cành dùng cho vào chum vại đụng đậu xanh hay quần áo để tránh nháy, sâu bọ cắn hại. Khi đau bụng, người ta thường nằm trên giường hay chồng có nạn thưa, dưới gầm đốt cây chổi xuể. Có người dùng lá và hoa cây chổi xuể sắc uống điều kinh nguyệt không đều là 6-8g dưới dạng thuốc sắc.
Người ta còn dùng cho phụ nữ sau khi đẻ uống để ăn ngon cơm, chống đói, chóng hết huyết hội. Trước đây không thấy nhân dân cất tinh dầu để dùng. Chỉ thấy ở một số nơi cất cây chổi xuể cùng với cây tràm và bán hỗn hợp tinh dầu tràm và tinh dầu chổi xuể với nhau. Tại Hà Nội, trước và sau hiệp định Giơnevơ 1954 có một hiệu thuốc đông y sản xuất một loại thuốc mang tên “rượu chổi Hoa Kỳ” nhưng lại dịch ra tên “American camphor alcohol” nghĩa là con long não, chứ không phải chế từ cây chổi xuể.
Với những kinh nghiệm trong nhân dân và những nghiên cứu gần đây, chúng ta có thể khai thác cây chổi xuể cất tinh dầu dùng chế một số dầu xoa và uống hỗ trợ chữa cảm cúm, đau nhức, ăn uống không tiêu như tại các tỉnh Nghệ An, Hà Tĩnh vẫn làm.
Nguồn: giáo sư tiến sĩ: Đỗ Tất Lợi
Xem thêm: Cây tía tô (tô ngạnh) hỗ trợ chữa cảm mạo, sốt, nhức đầu
*Lưu ý: Hiệu quả của sản phẩm còn tùy thuộc vào cơ địa mỗi người*
Thông tin liên hệ:
CÔNG TY TNHH SX & TM DƯỢC LIỆU HÒA BÌNH
Địa chỉ: Thôn Om Làng – xã Cao Dương – huyện Lương Sơn – tỉnh Hòa Bình
Hotline: 0976 836 586
Email: congtyduoclieuhoabinh@gmail.com