Cây bạch chỉ hỗ trợ chữa hôi miệng

Cây bạch chỉ hỗ trợ chữa hôi miệng

Tên khoa học Angelica dahurica Benth. et Hook. và Angelica anomala Lallem.

Thuộc họ Hoa tấn Apiaceae (Umbelliferae).

Bạch chỉ (Radix Angelicae) là rễ phơi hay sấy khô của cây bạch chi (Angelica dahurica Benth. et Hook) hoặc của cây xuyên bạch chỉ (Angelica anomala Lallem).

Mô tả cây bạch chỉ

Cây bạch chỉ (Angelica dahurica) còn gọi là hàng châu bạch chỉ là một cây sống lâu năm, cao 1-1,5m, đường kính thân có thể tới 2-3cm, thân rằng, mặt ngoài màu tím hồng, phía dưới thân nhân, không có lông, nhưng phía trên, gần cụm hoa thì có lông ngắn. Lá phía dưới to, có cuống dài, phiến lá 2-3 lần xẻ lông chim, thuỷ hình trứng hay hình trứng dài, dài 2-6cm, rộng 1-3cm, mép có răng cưa, lá phía trên nhỏ hơn.

Toàn bộ cuống lá phát triển thành bẹ bao ôm lấy thân, hai mặt đều không có lông, nhưng trên đường gân của mặt trên có lông ngắn. Cụm hoa hình tán kép mọc ở kẽ lá hay đầu cành, cuống tán dài 4-8cm, cuống tán nhỏ dài 1cm, hoa màu trắng, quả dài chừng 6mm, rộng 5-6mm. Cây này cho vị hàng châu bạch chỉ bay hương bạch chỉ.

Cây xuyên bạch chi (Angelica anomala) cũng là một cây sống lâu năm cao hơn cây bạch chỉ 2-3cm, đường kính thân nhỏ hơn, chỉ chừng 1cm. Lá mọc so le cũng 3 lần xẻ lông chim, thuỷ có cuống dài chừng 3cm, những đặc điểm khác gần giống loài trên.

Nói tóm lại cây bạch chi hàng châu thường thấp hơn 1-1,5m, thân to hơn (2-3cm) phiến của thuỳ hợp lại thành cuống, còn xuyên bạch chỉ có thuỳ mang cuống rõ rệt.

Phân bố, thu hái và chế biến cây bạch chỉ

Bạch chỉ đã được di thực vào nước ta có kết quả, cây mọc tốt, cả ở đồng bằng và những vùng núi cao mát. Nhưng giống thì chỉ mới để được ở miền núi cao, lạnh.

Tại Tam Đảo trồng vào tháng 1-2, tháng 4-5 năm sau ra hoa, nhưng có những cây trồng vào tháng 7-8 năm trước thì tháng 4-5 năm sau cùng ra hoa một lúc với cây trồng tháng 1-2. Vào mùa thu, khi lá úa vàng, đào lấy rể, cát bỏ thân và rễ con, rửa sạch đất, sau đáo có nơi cho vào vai có Vôi, đậy kín một tuần rồi mới lấy ra phơi khô, có nơi đem phơi ngay, nếu trời mưa thì sấy trong lò, sau đó cạo bỏ vỏ mỏng ngoài.

Tác dụng dược lý cây bạch chỉ

Với liều nhỏ, angelicotoxin có tác dụng hưng phấn đối với trung khu vận động huyết quản, trung khu hô hấp và dây thần kinh phí vị (nerf vague), làm cho huyết áp tăng cao, nhịp mạch chậm lại, hơi thở kéo dài, chảy dãi và nôn mửa. Với liều lớn, có thể dẫn tới co giật và toàn thân tê liệt. Đặc tính của angelicotoxin có thể sánh giống như chất xicutoxin (cicutoxin), nhưng không mạnh bằng. Hoạt chất khác trong bạch chỉ chưa rõ.

Năm 1950, Lưu Quốc Thanh và Trương Duy Tân nghiên cứu tác dụng kháng sinh của bạch chỉ đối với một số vi trùng thì thấy bạch chỉ có khả năng ức chế sự sinh trưởng của trực khuẩn Coli, trùng ly Sonner, trùng trực khuẩn mủ xanh (Pyocyanus) và vì trùng thổ tả.

Công dụng và liều dùng cây bạch chỉ

Chỉ mới thấy dùng trong phạm vi đông y. Đông y coi bạch chỉ là những vị thuốc có vị cay, tính ôn, vào 3 kinh phế, vị và đại tràng. Có tác dụng phát biểu khá phong, thẩm thấp, hoạt huyết bài nùng sinh cơ, giảm đau, dùng để làm thần kinh hưng phấn làm cho huyết trong toàn thân vận chuyển mau chóng, làm thuốc thư gan, ra mồ hôi hỗ trợ chữa nhức đầu, răng đau, các bệnh về đầu, mặt, xích bạch đới, thông kinh nguyệt. Dùng ngoài, bạch chỉ có thể dùng hỗ trợ chữa sưng vú, tràng nhạc, ghẻ lở, đỡ đau hút mủ.

Thường bạch chỉ được dùng làm thuốc giảm đau, hỗ trợ chữa nhức đầu, cán mạo, hoa mắt, đau răng, còn dùng làm thuốc cầm máu, đại tiện ra máu, chảy máu cam,

Ngày đăng 5-10g dưới dạng thuốc sắc hay thuốc bột chia làm nhiều lần uống, mỗi lần uống 1-2g.

Đơn thuốc có bạch chỉ dùng trong nhân dân

Trẻ con nóng sốt:

Nấu nước bạch chỉ, tắm thật nhanh ở nơi kín gió.

Hỗ trợ Chữa chứng hôi miệng:

Bạch chi 30g, xuyên khung 30g. Hai vị tán nhỏ, dùng một viên bằng hạt ngô. Hằng ngày ngâm thuốc này, mỗi ngày ngậm chừng 2-3 viên.

Chú thích:

Trong nhân dân Việt Nam còn dùng một vị thuốc với tên nam bạch chỉ, thực ra đó là rể của cây mát rừng-Millettia pulchra Kurz, thuộc họ Cánh bướm (Papilionaceae). Cây nhỏ, cao 1,51,8m, hoa mọc thành chùm màu tím nhạt, quả đậu hình đao, nhắn, cúng, mọc hoang ở nhiều tỉnh như Bắc Giang, Bắc Ninh, Vĩnh Phúc, Phú Thọ. Rễ to, màu hơi vàng, thường hái ở những cây nhỏ. Dùng sắc cùng một số vị thuốc khác hỗ trợ chữa đau bụng, đi ỉa.

Trong một số sách thuốc cũ của Trung Quốc người ta giới thiệu bạch chi là rẻ Angelica glabra Makino hay Angelica formosana Boiss. họ Hoa tán, nhưng những tài liệu mới nhất thường thống nhất những tên đã giới thiệu ở trên.

Nguồn: giáo sư tiến sĩ: Đỗ Tất Lợi

Xem thêm: Cây cối xay hỗ trợ chữa trĩ sỏi thận tiểu buốt

*Lưu ý: Hiệu quả của sản phẩm còn tùy thuộc vào cơ địa mỗi người*

Thông tin liên hệ:

CÔNG TY TNHH SX & TM DƯỢC LIỆU HÒA BÌNH

Địa chỉ: Thôn Om Làng – xã Cao Dương – huyện Lương Sơn – tỉnh Hòa Bình

Hotline: 0976 836 586

Email: congtyduoclieuhoabinh@gmail.com