Kỹ thuật trồng cây ba kích dưới tán cây (trồng xen)

Giới thiệu về cây ba kích

Tên khoa học: Morinda officinalis How.

Họ: Cà phê – Rubiaceae.

Tên khác: Dây ruột gà, ba kích thiên, liên châu ba kích, chẩu phóng xì, sáy cáy (Thái), thau tày cáy (Tày), chồi hoàng kim, chày kiàng đòi (Dao).

Ba kích (Morinda officinalis How.) là loại cây dược liệu quý đem lại giá trị kinh tế cao cho người sản xuất. Trong những năm gần đây cây ba kích đã xuất hiện một số loại sâu, bệnh hại. Đặc biệt là bệnh vàng lá thối rễ bắt đầu xuất hiện từ 2014 đã làm cho cây ba kích từ 1 – 3 tuổi chết hàng loạt, ảnh hưởng đến năng suất và chất lượng củ. Diện tích cây bị nhiễm bệnh nặng người dân đã phải nhổ bỏ. Do ba kích là cây mọc hoang dại dưới tán rừng tự nhiên, nên khi chuyển sang trồng đại trà thâm canh cao người sản xuất đang gặp phải nhiều trở ngại về giống, kỹ thuật canh tác, bảo vệ thực vật. Cho đến nay vẫn chưa có kết quả nghiên cứu bài bản nào về kỹ thuật trồng, chăm sóc cây ba kích. Việc xác định mật độ trồng, liều lượng phân bón và sử dụng thuốc bảo vệ thực vật hợp lý là điều kiện để cây ba kích sinh trưởng, phát triển tốt, nâng cao năng suất và khả năng chống chịu với sâu, bệnh hại. Từ đó làm cơ sở để thực hiện thành công chiến lược phát triển cây dược liệu của tỉnh, ổn định được vùng nguyên liệu, tăng thu nhập cho người dân

Thời vụ:

Trồng vụ xuân hoặc thu, chọn những ngày râm mát hoặc mưa nhỏ. Vụ Xuân: Chuẩn bị hố trồng khoảng tháng 1 – 2, nên chuẩn bị hố trồng trước khoảng 1 tháng. Thời gian trồng khoảng tháng 3 – 4. Vụ Thu: Chuẩn bị hố trồng khoảng tháng 6 – 7, nên chuẩn bị hố trồng trước khoảng 1 tháng. Thời gian trồng khoảng tháng 8 – 9.

Mật độ trồng:

Mật độ trồng tuỳ thuộc vào phương thức trồng (trồng thuần hay trồng xen dưới tán), độ dốc của đất, độ dầy của tầng đất, độ phì của đất, khả năng chăm sóc. Đối với trồng dưới tán cây (cây ăn quả trong vườn hộ, cây rừng tự nhiên, cây rừng trồng), mật độ trồng khoảng 1500 cây/ha, hàng x hàng 3,3m, cây x cây 2,0m.

Kỹ thuật trồng dưới tán cây (trồng xen)

Xử lý thực bì: Phát dọn theo rạch hoặc quanh hố với đường kính 1m, chú ý chừa cây để làm giá đỡ cho cây leo.

Làm đất: Hố đào kích cỡ 30 x 30 x 30 cm, bón lót 5 kg phân chuồng hoai + 0,2 kg NPK cho mỗi hố. Không dùng phân tươi vì có thể làm thối rễ.

Về địa hình, chủ yếu là đất đồi có dộ dốc lớn, khả năng bị rửa trôi mạnh : Cần thiết kế hố trồng sâu hơn, tại điểm trồng cần tạo mặt bằng cho hố sao cho hố trồng cây không bị xói mòn, rửa trôi, có khả năng giữ nước tốt.

Về đặc điểm rừng : độ chiếu sáng dưới tán rừng thấp thuận tiện cho giai đoạn đàu khi mới trồng cây cần ít ánh sáng, Đến giai đoạn sau trồng 1 năm, cần thường xuyên phát quang tán cây rừng để có đủ ánh sáng cho cây ba kích quang hợp và phát triển bộ rễ.

Cách trồng: Dùng dao sắc rạch bỏ túi bầu (tránh để vỡ bầu), đặt cây giống vào giữa hố, lấp đất đến qua cổ rễ và nén chặt (mỗi hố 1 cây). Trồng xong tưới nước đẫm để tránh mất nước và rễ tiếp xúc với đất được tốt. Dùng các vật liệu như rơm, rạ che phủ cho cây, tưới nước hàng ngày trong 15 ngày sau trồng sau đó giảm dần. Cắm cọc tre hoặc gỗ dài 1,0-1,5m theo hình tam giác xung quanh cây làm giá đỡ cho cây leo trước khi cây có thể bám vào các cây thân gỗ tầng cao.

Điều kiện sinh trưởng và phát triển của cây ba kích

Ba kích là cây chịu bóng, nhất là cây dưới 2 năm tuổi và ưa sáng ở giai đoạn trưởng thành. Cây Ba kích thích ứng rộng với điều kiện sinh thái, cây tồn tại và phát triển tốt ở điều kiện nhiệt độ từ 22,5-23,1°C, chịu được nhiệt độ tối thấp tuyệt đối -2,8°C và tối cao tuyệt đối 41,4°C, độ ẩm không khí trung bình từ 82-89%. Lượng mưa bình quân năm từ 1.420,7-2.574,5 mm. Cây ba kích ưa đất feralit đỏ vàng, đất feralit giàu mùn trên núi và đất thịt ẩm mát. Cây sinh trưởng sau 5-7 năm mới thu dược liệu, năng suất bình quân 8-12 kg củ tươi/gốc, càng để lâu năm sản lượng càng cao.