Cây (củ) bình vôi là cây gì? Đặc điểm nhận dạng

Nguyễn Nam

3 năm trước

Cây (củ) bình vôi là cây gì? Đặc điểm nhận dạng. Đây là một loại thảo dược quý có tác dụng an thần, chữa mất ngủ…, bình vôi được tìm thấy nhiều ở các tỉnh miền Bắc nước ta. Tốt là vậy nhưng chưa hẳn có nhiều người biết tới những đặc điểm của loại cây này. Cùng tìm hiểu nhé.

Cây (củ) bình vôi

Tên gọi

Tên dược liệu: Cây (củ) bình vôi

Tên gọi khác: Ngải Tượng , Tử Nhiên, cây Củ Một , Củ Mối Trộn….
Tên gọi theo khoa học: Stephania Glabra (Roxb.) Miers, thuộc họ Menispermaceae

> Xem thêm: Chữa đau thần kinh toạ bằng cây cỏ xước

Đặc điểm hình dáng cây (củ) bình vôi

Trong thiên nhiên, cây bình vôi có hình dáng độc đáo, có thể dễ dàng nhận biết bởi những đặc điểm sau:

Cây dây leo, dài 2-6m và chỉ có một đoạn thân ngắn tiếp xúc với mặt đất.
Thân củ của cây phình to, hình dạng như bình đựng vôi. Da thân củ màu nâu đen, xù xì. Hình dáng thay đổi tùy theo từng khu vực đất trồng. Thân củ mọc lên thân màu xanh, nhỏ và mềm.
Củ có vỏ ngoài màu nâu đen, bên trong có màu trắng xám, vị đắng.
Lá cây bình vôi hình trái tim, mọc so le, có cuống dài khoảng 5-8cm. Phiến lá mỏng hình khiên hoặc tam giác gần tròn, đường kính khoảng 8-9cm; mép lượn sóng tai bèo.
Hoa có kích thước nhỏ, màu xanh nhạt, tụ tập thành tán kép. Hoa cây bình vôi đơn tính khác gốc; hoa đực có cuống tán dài, hoa cái có cuống tán ngắn.
Quả có hình cầu hơi dẹt, khi chín có màu đỏ, hạt hình móng ngựa có gai.

Phân bố

Cây phân bố rộng, ở châu Á cây có ở một số nước như Ấn Độ, Lào, Campuchia, Thái Lan, Malaysia, Trung Quốc…

Tại Việt Nam, cây bình vôi trồng ở đâu? Chúng ta có thể được bắt gặp ở cả 3 miền Bắc Trung Nam, nhưng nhiều nhất là các tỉnh phía bắc như Quảng Ninh, Ninh Bình, Lạng Sơn, Thanh Hóa…

Nó thường mọc ở rừng cây bụi hoặc có khi mọc ở hỏm đá. Ngoài ra, cây cũng được lựa chọn trồng trong nhiều gia đình do quan niệm phong thủy.

Bộ phận dùng làm thuốc, cách thu hoạch và bào chế

Bộ phận dùng: Phần gốc thân phình thành củ của cây bình vôi.

Thu hoạch: Có thể thu hái quanh năm, đào lấy củ.

Kỹ thuật trồng cây bình vôi:

Khá tỉ mỉ và sau khi trồng 2-3 năm có thể thu hoạch dược liệu.
Trồng càng lâu năm thì năng suất càng cao.
Cách trồng cây bình vôi bằng hạt sẽ cho năng suất cao hơn so với trồng từ mầm củ.

Bào chế:

Rửa sạch củ, cạo vỏ, ngâm với rượu. Ngâm trong khoảng 1-2 tháng để các các dưỡng chất ngấm ra rượu. Dùng rượu để điều trị bệnh.
Rửa sạch củ, cạo vỏ. Phơi khô củ hoặc tán thành bột để dùng làm thuốc.
Dùng củ tươi ép lấy nước. Sau khi ép thì thêm nước vôi trong hoặc dung dịch cacbonat để kết tủa.
Tiến hành lọc và sấy kết tủa thu được Rotudin thô. Pha Rotundin thô với dung dịch cồn hoặc axit sunfuric 5-10% nóng rồi lọc cặn.
Bước tiếp theo là kết tinh dung dịch, thực hiện nhiều lần như vậy ta sẽ thu được Rotudin tinh khiết.

Bảo quản: nơi khô ráo,thoáng mát tránh ẩm mốc, mối mọt.

> Xem thêm: Cách sử dụng nấm linh xanh ngâm mật ong

Cây (củ) bình vôi hỗ trợ điều trị bệnh

Trị suy nhược thần kinh, động kinh: bình vôi, câu đằng, thiên ma, viễn chí, đồng lượng 12g. Sắc uống, ngày một thang.
Trị mất ngủ do thần kinh căng thẳng: bình vôi, lạc tiên, vông nem, mỗi vị 12g, liên tâm 6g, cam thảo 6g, sắc uống, ngày một thang.
Trị đau dạ dày, loét dạ dày, hành tá tràng, lỵ: bình vôi, dạ cẩm, khổ sâm cho lá, xa tiền tử, mỗi vị 12g. Sắc uống, ngày một thang.
Trị viêm nhiễm đường hô hấp, viêm họng, viêm khí quản mạn tính: bình vôi, huyền sâm, cát cánh, mỗi vị 12g, trần bì 10g. Sắc uống, ngày một thang.

*Lưu ý: Tác dụng của sản phẩm có hỗ trợ điều trị bệnh tốt hay không còn tùy thuộc vào cơ địa của mỗi người.